دستگاه خودپرداز ATM چیست؟

تا چند سال قبل برای استفاده از خدمات بانکی باید به صورت حضوری به شعبه بانک مراجعه می کردیم تا پس از انتظاری طولانی، مسئول باجه کار بانکی ما را انجام می داد.

اما امروز دیگر نیازی به این همه وقت تلف کردن نیست و به سادگی و با استفاده از دستگاه های خودپرداز می توانیم بسیاری از امور بانکی خود مانند برداشت وجه، انتقال وجه، پرداخت قسط، پرداخت قبوض و … را در زمانی کوتاه انجام دهیم. 

دستگاه خودپرداز یا Automated Teller Machine  که به اختصار ATM  نامیده می شود؛ یک ماشین بانکداری اتوماتیک است که به مشتریان این امکان را می دهد تا فعالیت های بانکی روزمره خود را بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک انجام دهند.

مشتریان به جای مراجعه حضوری به بانک می توانند با وارد کردن کارت بانکی خود در این دستگاه، از خدمات آن استفاده کنند.

در این مقاله از POS TATAEI  با هم دستگاه های خودپرداز، تاریخچه خوپردازها، انواع آن ها، ساختمان کلی خودپردازها، میزان درآمد خودپردازها و نحوه خرید خودپردازها را بررسی می کنیم.

خودپرداز چیست؟

خودپرداز که گاهی عابربانک، زود‌پرداز و آنی بانک نیز نامیده می شود؛

دستگاهی الکترونیکی است که به مشتریان بانک این امکان را می دهد تا در هر زمان به وسیله قرار دادن کارت عابر بانک خاصی در دستگاه و وارد کردن یک گذرواژه از حساب خود پول دریافت کرده یا موجودی حساب بانکی خود را چک کنند بدون اینکه نیاز به شمارشگر انسانی باشد.

بسیاری از خودپردازها نیز امکان واریز پول یا چک، جابجایی پول میان حساب های بانکی و حتی خرید تمبر را برای مشتریان فراهم می کنند.

در ایران اغلب دستگاه‌های خود‌پرداز به شبکه شتاب متصل هستند.

شبکه شتاب امکان برداشت و مشاهده موجودی را برای دارندگان کارت‌های بانک‌های عضو این شبکه از همه خودپرداز‌ها را فراهم می‌آورد.

در ایران می‌توان از طریق دستگاه‌های خود‌پرداز اقدام به پرداخت قبض‌های خدمات عمومی نظیر  قبض آب، قبض برق و  قبض تلفن نیز نمود.

دستگاه خودپرداز یک دستگاه الکترومکانیکی است که صرفاً با هدف به کارگیری در بانکداری الکترونیک اختراع و مورد استفاده قرار گرفت.

واژه خودپرداز در فرهنگ های مختلف :

کلمه خودپرداز در زبان های مختلف با معانی متفاوتی به کار می رود که شاید بعضی از آن ها برای شما جالب باشد:

• انگلیسی آمریکا: Automated Teller Machine ATM معنی: بانکدار خودکار
• در شرق آمریکا: MAC machine یا MAC (Money Access Center معنی: مرکز دسترسی به پول
• انگلیسی کانادا: Automated Banking Machine ABM معنی: دستگاه خودکار بانکی
• در برخی زبانهای اروپایی Bancomat یا Bankomat دستگاه خودکار بانک
• در اسپانیایی Cajero Automático دستگاه خودکار نقد کردن
• در انگلستان Cashpoint و Cashmachine نقدگاه انگلیسی‌ها در زبان عامیانه به دستگاه خودپرداز «سوراخ در دیوار» می‌گویند.
• در آلمانی Geldautomat معنی: دستگاه خودکارِ پول
• در نروژ Minibank معنی: بانک کوچک
• در هلند Pin Automaat معنی: دستگاه خودکار پول کشیدن
• در سوئیس Postomat معنی: دستگاه خودکار بانکی به نام سوئیس پست.

مزایای دستگاه خودپرداز

• ارائه خدمات 24 ساعته
• امنیت بالا در ارائه خدمات بانکی
• انجام بسیاری از خدمات بانکی که تا پیش از این توسط مسئولین باجه ها در بانک ها صورت می گرفت
• راحتی استفاده برای مشتریان
• استفاده از تمامی خدمات بانکی در تمامی شهرها بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک
• ارائه خدمات بدون خطای انسانی
  

تاریخچه خودپردازها

اولین دستگاه خودپرداز را 27 ژوئن 1967 یک شعبه بانک بارکلیز در محله انفیلد در شمال لندن افتتاح کرد.

این اختراع جان شپرد-بارون بود و در آن زمان حداکثر ده پوند به متقاضیان پرداخت می‌کرد.

شعبه انفیلد بانک بارکلیز همچنان فعال است و در 27 ژوئن 2017 به مناسبت پنجاهمین سالگرد خودپرداز یکی از دستگاه‌هایش را به رنگ طلایی درآورد.

اولین تراکنش تاریخ خودپرداز در 27 ژوئن 1967 توسط رگ وارنی کمدین انگلیسی معروف آن زمان صورت پذیرفت ولی باز هم این دستگاه اسکناس تحویل نمی‌داد، تحویلی این دستگاه یک چک کاغذی بود که قابلیت خوانده شدن توسط ماشین را داشت. 

برگه‌های مورد استفاده محصول کمپانی ( دلارو ) بود که متخصص تولید اوراق بهادار بانکی بود.

این دستگاه ( داکس ) نامیده می‌شد که هم‌چنین با نام ماشین دلارو نیز نامیده می‌شد.

تنها نه روز بعد در سوئد، کمپانی ( متیور ) ماشین به سفارش بانک سویدی سیوینگ دستگاهی با نام بانکومات را ارائه نمودند.

این دستگاه به صورت آنلاین در روز 6 می 1968 مورد استفاده قرار گرفت.

یک ماه پس از رخداد انفیلد تاون حاصل همکاری بانک وستمینستر انگلستان، کمپانی اسمیت (فعال در زمینه سنسورهای تشخیص) و کمپانی چاب (فعال در زمینه گاو صندوق ) دستگاه دیگری با نام چاب ام دی تو را ارائه دادند که آن نیز به جای اسکناس برگه بهادار ارائه می‌داد.

ATM چیست؟

این دستگاه اسکناس تحویل نمی‌داد، تحویلی این دستگاه یک چک کاغذی بود که قابلیت خوانده شدن توسط ماشین را داشت.

برگه‌های مورد استفاده محصول کمپانی دلارو بود که متخصص تولید اوراق بهادار بانکی بود.

در 2 سپتامبر 1969 بانک کمیکال اولین خودپرداز خود را در شعبه راک ویل سنتر نیویورک راه‌اندازی کرد.

این خودپرداز مبلغ ثابتی را با وارد ساختن کارت کدگذاری شده مخصوص مشتری پرداخت می‌نمود. این خودپرداز برای اولین بار از صفحه نمایش استفاده نمود.

جمله تبلیغاتی معروف این بانک این بود که  (در 2 سپتامبر بانک باز خواهد شد و دیگر هیچ‌گاه بسته نخواهد شد ) این دستگاه داکتلر نیز نامیده می‌شد.

تاریخچه دستگاه خودپرداز در ایران

نخستین دستگاه خودپرداز خاورمیانه، در ایران به وسیله بانک بیمه بازرگانان و در تهران قرار گرفت. امروزه اغلب دستگاه‌های خود پرداز ایرانی به شبکه شتاب متصل هستند.

شبکه شتاب امکان برداشت و مشاهده موجودی را برای دارندگان کارت های بانکهای عضو این شبکه از همه خودپردازها فراهم می‌آورد.

در ایران می‌توان از طریق دستگاه‌های خودپرداز اقدام به پرداخت قبض‌های خدمات عمومی نظیر آب، برق و تلفن نمود.

بانک تهران در سال 1350 شمسی (معادل 1971 میلادی 4 سال پس از ثبت اختراع ماشین پرداخت پول در جهان)، اقدام به ورود و به کارگیری دستگاه خودپرداز از یکی از مدعیان این اختراع یعنی ( چاب ام دی تو ) نمود و بعد از ورود 6 دستگاه و نصب آن‌ها در تهران، با خرید نوع جدیدتر یعنی چاب ام دی فور اس تعداد آن‌ها را به 12 دستگاه در کشور افزایش داد.

شش دستگاه اول در تهران و در شعب چهار راه ‌پهلوی، تخت جمشید، جمالزاده، تجریش، بازار و فردوسی و شش دستگاه دیگر در شعب شهرستان‌های چالوس، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز و رشت نصب گردید.

درآمد دستگاه خودپرداز

طبق بخشنامه بانک مرکزی برای هر تراکنش که در شبکه شتاب انجام میشود کارمزدی در نظر گرفته شده و کارمزد مشخصی به بانکی که تراکنش در آن انجام شده تعلق میگیرد.

حال بانک های عامل طرحی به نام خودپردازهای مشارکتی خارج از شعبه در نظر گرفته اند و درآمد حاصله از آن را با درصدی مشخص تقسیم میکنند.

این درصد بنا به سیاست بانک ها متفاوت است اما به طور میانگین بانک ها با دادن 60 درصد از این سود طرح خودپردازهای مشارکتی را ارائه کرده اند.

اشخاص با خرید دستگاه های خودپرداز در سود آن با بانک شریک شده و به صورت ماهیانه کارمزد خود را دریافت می کنند.

طبق آخـرین بخشنامه بانک مـرکزی در ازای برداشت هر 1 میلیون تومان از خودپرداز  شما  مبلغـی معادل  1.1 درصد سود تعلق می گیرد ( بخشنامه بانک مرکزی  درپایین همین متن موجوداست ) .

با احتسـاب بـرداشت حداقـل 10 میلیون تومان در  روز از دستگاه درکنار سایر تراکنش ها همانند انتقال وجه (300 تا 500 تومان فقط برای پذیرنده) پرداخت قبض واعلام موجودی و… می توان به راحتی رقمی بین 4.000.000 تومان تا 8.000.000 تومان درماه را به عنوان سود متصور شد.

(درحال حاضر امکان خرید این دستگاه هها در POS TATAEI هم به صورت نقدی و هم اقساطی فراهم می باشد.

در حالت کلی برای هر تراکنش نظیر انتقال وجه ، دریافت وجه ، خرید شارژ ، پرداخت قبوض مصرفی ، گرفتن موجودی و … کارمزدی مشخص به صاحب دستگاه تعلق میگیرد.

خرید دستگاه خودپرداز

خرید خودپرداز از شرکت معتبر

بسیاری از افراد، شرکت‌ها، بانک‌ها و سازمان‌‌هایی که در سال های قبل اقدام به تهیه دستگاه خودپرداز کرده‌اند ممکن است به دلیل تغییر رویکرد تجاری، مستعمل شدن دستگاه یا هر دلیل دیگر اقدام به واگذاری دستگاههای خودپرداز دست دوم خود کنند.

معمولا در جراید آگهی‌های فروش این دستگاه توسط افراد و سازمان‌ها وجود دارد.

دستگاه خودپرداز یک وسیله فنی، الکترونیکی و مکانیکی بسیار پیچیده است، بنابراین توصیه می‌شود از خرید دستگاه بدون مشاوره و همراهی یک شرکت معتبر اکیدا خودداری نمایید.

حتی اگر تصمیم به خرید دستگاه خودپرداز دست دوم دارید آن را از یک شرکت ثبت شده معتبر در حوزه تجارت الکترونیک مانند  POS TATAEI خریداری کنید تا از صحت عملکرد فنی آن اطمینان حاصل کنید.

شرایط فروش خودپرداز

فروش خودپرداز به همه شخصیت‌های حقیقی و حقوقی بدون هیچ منبع قانونی امکان‌پذیر است.

معمولا یک‌سری پیش‌نیازهای فنی و تجاری برای واگذاری دستگاه وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مناسب بودن محل نصب دستگاه به لحاظ سطح تردد و تقاضا برای تراکنش، امن و ایمن بودن محل نصب، دارا بودن برق، خط تلفن، اینترنت و دوربین مداربسته و سایر مدارکی که نیاز است در هر قرارداد طرفین مبادله کنند.

هر دستگاه خودپرداز دارای دو قرارداد مجزا یکی برای فروش و دیگری برای دریافت سرویس پشتیبانی و خدمات است، که بهتر است هر دو قرارداد با یک شرکت منعقد گردد.

ساختمان کلی دستگاه خودپرداز

اجزای تشکیل دهنده خودپرداز شامل کامپیوتر صنعتی به عنوان پردازش‌گر، کارت‌خوان مغناطیسی و کارت‌خوان هوشمند و جدیدا کارت‌خوان غیرتماسی، صفحه کلید که در خودپرداز معمولاً ای ای ای پی۴ نامیده می‌شود،

پروسسور اختصاصی رمزنگاری، صفحه نمایش، کلیدهای انتخابی ، ژورنال پرینتر، محفظه سخت، سنسورها و نشان‌گرها، بیرون دهنده پول ، در مدل‌های جدید دوربین، قسمت مخصوص پذیرش پول (در دستگاه‌های با قابلیت پذیرش پول)، بارکد خوان، پورت‌های کامپیوتری مختلف و بلندگو است.

یک دستگاه خودپرداز از دو بخش ورودی و چهار بخش خروجی تشکیل شده است.

بخش های ورودی خودپرداز

کارتخوان

کارتخوان یکی از بخش های ورودی دستگاه ATM یا خودپرداز است که داده های روی کارت را می خواند. این دستگاه به کمک نوار مغناطیسی پشت کارت، اطلاعات موجود در کارت شما را ضبط می کند و سرور اصلی برای دریافت اطلاعات حساب بانکی شما از آن استفاده می کند.

صفحه کلید

پس از وارد کردن کارت در دستگاه خودپرداز، باید رمز عبور خود را با استفاده از صفحه کلید وارد کنید. این رمز به هنگام ارسال برای سرورها یا پردازنده های میزبان کدگذاری می شود.

بخش های خروجی خودپرداز

اسپیکر

اسپیکر یا بلندگو برای پخش صدا به هنگام فشار دادن کلیدهای مختلف به کار می رود.

صفحه نمایش

صفحه نمایش، اطلاعات مربوط به تراکنش ها را به شما نمایش می دهد.

تمامی مراحل برداشت از حساب یا دیگر خدمات از طریق این صفحه برای شما نمایش داده می شود. در بیشتر دستگاه های ATM از صفحه CRT یا LCD استفاده می شود.

پرینتر رسید

این پرینتر، تمامی جزئیات مربوط به خدمات بانکی شامل تاریخ، ساعت، شماره پیگیری، مبلغ و … را برای مشتریان چاپ می کند.

نگهدارنده پول نقد

این بخش از دستگاه ATM یا خودپرداز را می توان قلب آن به شمار آورد.

این سیستم مرکزی در دستگاه خودپرداز است که می تواند پول درخواست شده را به مشتری تحویل دهد. وظیفه اصلی این بخش، شمارش اسکناس ها و تحویل دادن آن ها به مشتری است.

تمامی این فعالیت ها به وسیله سنسورهایی با دقت بالا انجام می شوند.

شبکه ATM

سرویس دهنده اینترنت یا Internet Service Provider که به اختصار ISP نامیده می شود، نقش مهمی در دستگاه های خودپرداز ایفا می کند.

این سرویس، ارتباط میان ATM و پردازنده میزبان را فراهم می کند و اطلاعات مربوط به تراکنش ها و حساب های بانکی را از ATM به پردازنده منتقل می کند.

پردازنده میزبان اطلاعات دریافتی را با بانک های دارای مجوز تطابق می دهد و پس از تائید، فعالیت مورد نظر را به انجام می رساند.

انواع دستگاه های خودپرداز

دستگاه خودپرداز خطی

دستگاه خودپرداز خطی از طریق یک اتصال 4 نقطه به خطوط اختصاصی تلفن متصل می شود.

این نوع ماشین ها باید در مکان های مناسبی قرار گیرند. هزینه عملیاتی این ماشین ها بسیار زیاد است.

دستگاه خودپرداز Dial Up

خودپردازهای Dial UP از طریق خطوط تلفن معمولی و مودم به پردازنده های میزبان متصل می شوند.

هزینه عملیاتی کردن این خوپردازها در مقایسه با خودپردازهای خطی کمتر است.

خودپردازهای فراهوشمند بانک ملی

بانک ملی با حضور مدیرعامل، اعضای هیئت مدیره و مدیران ارشد بانک ملی ایران و شرکت داده ورزی سداد از نسل جدید خودپردازهای فراهوشمند خود رونمایی کرد.

حمیدرضا مختاریان، مدیرعامل شرکت داده ورزی سداد، با اشاره به اینکه BTM مصداق دقیق پیاده سازی OmniChannel یا کانال فراگیر در صنعت بانکداری است عنوان کرد:

“محصول BTM با کلیه راه حل ها و کانال های ارائه خدمت بانک ملی نظیر بام «بام» و «همراه بام » یکپارچه و منطبق شده است و تجربه کاربری یکپارچه‌ای در تمامی کانال‌های ارتباطی بانک با مشتریان را رقم می‌زند.

به گزارش روابط عمومی داده‌ورزی سداد، در ادامه مهدی بایندور مدیر پروژه BTM به تشریح ویژگی‌های محصول پرداخت و مهمترین خصوصیات BTM را قابلیت ارائه هویت واحد بین درگاه خودپرداز و اینترنت بانک بام در قالب OmniChannel یا کانال فراگیر، ارائه تجربه کاربری یکسان با اینترنت بانک بام در قالب ویجت‌های مشابه، ارائه سرویس‌های نوین بانک در ارتباط با سایر سامانه‌های بانک، قابلیت تغییر لحظه‌ای شبکه پایانه‌های بانک ملی در سراسر کشور، ارائه کنترل پنل قدیم و جدید برای تغییر مدل ذهنی مشتریان، هوشمند سازی تعامل مشتری با خودپرداز در قالب تحلیل رفتار مشتری، ارائه میانبرهای ویژه برای انجام تراکنش (همانند USSD)، ارائه سرویس‌های خاص به کاربران با معلولیت جسمی، ارائه Device Controller و مانیتورینگ مرکزی و ارائه سامانه سوپروایزری دانست و به تست عملیاتی محصول پرداخت.